Extreem vertraagde riffs, volledige concentratie op één noot, grensoverschrijdend volumegeweld. De reputatie van Sunn O))) liegt er niet om. Een oorverdovende liveact uit Seattle met een Nederlands tintje.
Er volgt een diepe zucht, daarna is het even stil. “Tja, hoe leg je uit wat Sunn O))) is?” herhaalt Thomas Nieuwenhuizen, alias ‘Tos’, de vraag. “Het is een band die de meest uitgeklede vorm van metal maakt. Sunn O))) is een trip, een artistiek statement.”
Al twintig jaar is Sunn O))) (spreek uit als Sun) een monotone zonderling in de rockwereld. Een band zonder enige vorm van percussie en eigenlijk ook zonder liedjes. Want tracks als Aurora en Novae van het laatste album Life Metal zijn niet meer dan demonisch harde tonen die tergend traag uit de speakers bulderen. Grommende gitaren en dreunende synthesizers teisteren de gehoororganen, zonder dat er een zanger of drummer aan te pas komt. En kijk niet raar op als die ‘nummers’ zo’n 25 minuten door dreunen.
“Het zijn massieve geluiden die zich gaandeweg de track steeds verder ontwikkelen”, doet Tos nog een poging de sound nader te omschrijven. “Natuurlijk kun je een van onze albums beluisteren, maar het best komt Sunn O))) tot zijn recht op het podium. Dan beleef je pas echt het spektakel. Live is de band een fysieke ervaring. Auditief, visueel en sensitief. Een mystieke gebeurtenis met in monnikspijen gehulde muzikanten.”
De band ontstond in de Amerikaanse stad Seattle. Oprichters Stephen O’Malley en Greg Anderson lieten zich inspireren door de drone-sound van stadsgenoot Earth. Maar waar die formatie steeds verder opschoof naar ‘normale’ melodieën, ontwikkelden O’Malley en Anderson hun eigen en weldra wereldwijd bejubelde ‘power ambient’. Minimale akkoordenschema’s met een maximaal resultaat.
De twee gitaristen vernoemden hun band naar het obscure versterkermerk Sunn uit de jaren 60 en 70. De toevoeging O))) was een verwijzing naar de verwoestende geluidsgolven die de kasten produceerden. De Nederlander Tos Nieuwenhuizen raakte in een vroeg stadium betrokken bij de activiteiten van O’Malley en Anderson. Hij stond toen al bekend als de autoriteit op het gebied van buizenversterkers.
“Aanvankelijk verzorgde ik de versterkers van de band. Het tweetal had me ooit uitgenodigd in de studio en kort daarna ging ik met ze op tournee. Niet dat ik hun muziek direct kon plaatsen. Het duurde heel wat optredens voordat bij mij het kwartje viel. Toen pas begon ik het te begrijpen. Uiteindelijk promoveerde ik van backline-verzorger naar muzikant. Ik bespeel de Moog-synthesizer.”
Tos is niet de enige die O’Malley en Anderson op het podium en in de studio versterkt. Tijdens de huidige tour met de veelzeggende titel Let There Be Drone opereert Sunn O))) als vijfmans-formatie.
“Een live-show is een verhaal apart. Voor een groot deel zijn de omstandigheden bepalend voor het verloop van de optredens. Hoe is de zaal? Met welke akoestiek hebben we daar te maken? Hoe is onze eigen stemming? Van te voren weten we nooit welke kant het op gaat. Een setlist hebben we niet. We beginnen en zien wel waar we uitkomen. In de anonimiteit van rook en mist hebben we soms maar één track gespeeld. Inderdaad, eentje van anderhalf uur.”
Hun faam heeft Sunn O))) vele deuren geopend. Zowel Life Metal als Pyroclasts, het fonkelnieuwe album dat volgende week uitkomt, zijn gemaakt onder de hoede van topproducer Steve Albini (Nirvana, The Stooges, Jimmy Page & Robert Plant). Maar de meest opzienbarende samenwerking kwam tot stand met zanger Scott Walker.
“Stephen en Greg waren al langer fans van Scott. Ik begreep daar niets van. Ik kende hem alleen van The Walker Brothers. The Sun Ain’t Gonna Shine Anymore, dat werk. Maar hij bleek later een totaal andere kant te zijn opgegaan. Veel experimenteler en duisterder. Het was dus niet vreemd dat hij Sunn O))) een interessante band vond. Vijf jaar geleden namen we met hem het album Soused op. Scott was een markante persoonlijkheid. Een beetje introverte man.”
Pyroclasts wordt opgedragen aan Scott Walker die eerder dit jaar overleed. Het is een titanische plaat geworden, vindt Tos.
“Het zijn eigenlijk vier live opgenomen sessies. Ze ontstonden tijdens de opnames van Life Metal. Iedere ochtend begonnen we met wat vingeroefeningen. Welke toon doen we? Hoe eindigen we? Er volgde dan een korte discussie en dan gingen we los. Geconcentreerd, dat wel. Niet langer dan een minuut of twaalf.”
De tracks werden geheel analoog opgenomen. Met buizenversterkers en geluidsbanden. Er kwam geen computer aan te pas. Volgens Tos is dat simpeler en beter.
“Alles draait om het perfecte geluid. Het moet gewoon goed klinken. Ja, live gaat het hard. Heel hard, maar er zijn geen pieken. De energie zit in de lage registers. We raden de bezoekers aan om oordoppen te dragen. Of we zelf last hebben? We hebben allemaal professionele gehoorbescherming. Toch heeft iedereen in de band tinnitus. Oorsuizen. Maar daar valt best mee te leven.”
Sunn O))): Let There Be Drone, te zien in Doornroosje Nijmegen 22/10.