Accordeonist Mario Batkovic is dit jaar de topattractie op het Hoogtevrees festival. De geluiden die hij uit zijn instrument tovert, klinken net zo mysterieus als het verhaal over zijn vlucht uit Bosnië. Een periode waarover hij weinig los laat.
Het gezaghebbende Amerikaanse muziekblad Rolling Stone stak de waardering voor avantgardistische accordeonmuziek van Mario Batkovic niet onder stoelen of banken. ‘Een sprankelende wereld van hypnotiserende melodieën en resonerende geluiden’ jubelde de recensent over de debuutplaat.
Mario Batkovic lacht. “Nee”, zegt hij, “ik ben niet snel trots op iets, maar dit artikel maakte me wel gelukkig. Dat je waardering krijgt uit die hoek en serieus genomen wordt, daar ben ik echt trots op.”
De reactie van Batkovic is te begrijpen. Als je zulke experimentele muziek maakt op een – zoals hij het zelf noemt – ‘verschrikkelijk’ instrument, dan weet je dat de deuren naar roem en succes niet als vanzelf openzwaaien. Mooi dat het toch gebeurt, maar het is de in Bosnië geboren muzikant er niet om te doen.
Vorig jaar verscheen het titelloze album van de 38-jarige accordeonist. “Best oud voor een debuut, vind je niet?”, vraagt hij met een brede grijns op zijn gezicht. “Maar ik maak al heel lang muziek. Ik heb op veel platen meegespeeld en soundtracks voor films gemaakt. Ook heb ik luisterboeken ingespeeld. Ken je dat? ‘Hörbücher’ noemen ze die in het Duits.”
Sinds zijn elfde woont Mario Batkovic in Zwitserland. Tijdens een vakantie in dat land brak de burgeroorlog in Bosnië uit, zodat het gezin Batkovic niet naar huis kon terugkeren. Die gebeurtenis moet een enorme impact hebben gehad op Mario, maar dit onderwerp laat hij liever onbesproken.
“Ik wil met je over muziek praten, niet over wat toen gebeurd is. Dit artikel moet geen ‘vluchtelingenverhaal’ worden. Snap je?” Dan schoorvoetend: “Het was een chaotische tijd. Niemand wist wat de toekomst zou brengen, alles was onzeker. Mijn tienerjaren in Zwitserland waren zwaar. Ik was een vluchteling, muziek was mijn enige houvast. In die jaren is mijn karakter gevormd. Of we ooit zijn teruggekeerd naar Bosnië? Ik ga het je niet vertellen. Ook niet of mijn ouders nog leven. Het doet er niet toe. Muziek is het enige dat telt.”
Zijn kindertijd in Bosnië was een periode van onschuld, zegt hij. Maar ook een periode van muziek. “We hadden geen radio en tv. Toch was er altijd muziek. Ik herinner me de mannen die aan een grote keukentafel volksmuziek maakten en liederen zongen. Het klonk nergens naar, maar ik vond het prachtig. De passie waarmee het gebeurde, maakte een diepe indruk op me.”
Van oudsher wordt in de Balkanlanden muziek gemaakt op de accordeon. Vandaar dat de leergierige Mario zich ook op dit instrument stortte. Later in Zwitserland ondervond hij dat de accordeon bepaald niet sexy, laat staan rock ’n roll was. “Toen pas maakte ik kennis met andere soorten muziek. Rock, dance, hiphop, klassieke muziek. Net als andere jongens wilde ik ook een gitaar hebben, maar mijn ouders hadden daar geen geld voor. Er zat voor mij niks anders op dan rockmuziek op een accordeon te maken.”
Wat volgde was een ontdekkingstocht door een grillig landschap van ontelbaar veel muziekstijlen. “Ik begreep er helemaal niks van. Zoveel genres, zoveel categorieën. En ieder begaf zich in zijn eigen hokje, iets wat ik juist niet wilde. Nog steeds denk ik niet in genres. Voor mij zijn er maar twee soorten muziek: eerlijke muziek en nep-muziek. Alles wat uit het hart komt is eerlijke muziek, wat gemaakt wordt om roem en rijkdom te vergaren is nep-muziek.”
De fascinerende klanken op het album van Mario Batkovic roepen herinneringen op aan de minimalistische muziek van Steve Reich. “Dat vind ik nou zo mooi. Jij noemt Steve Reich, anderen horen er rock of klassieke muziek in. Je kunt nog veel meer stijlen opsommen, je hoort het allemaal terug. Het zal te maken hebben met de manier waarop ik de accordeon bespeel. Ik ben niet geïnteresseerd in snelle en hoogstaande technieken. Er zijn veel betere spelers dan ik. Eigenlijk ben ik geen accordeonist, ik ben een muzikant die accordeon speelt. Dat is een groot verschil.”
Na spraakmakende optredens op festivals als Eurosonic en Le Guess Who? maakt Batkovic nu zijn opwachting in Deventer. Ook Lowlands staat voor volgende maand op de agenda. Hij kent beide festivals niet. “Het maakt me niet uit waar ik optreed, ik zie toch niks. Als ik speel heb ik altijd mijn ogen dicht. Weet je, ik ben een professionele fantast. Fantasie is het mooiste wat een mens bezit. Zonder dat waren we robots. Ik zet mijn fantasieën om in muziek. Voor mij is dat de meest vredelievende vorm van communicatie.” Hij kan het weten.
Mario Batkovic: Hoogtevrees festival in Deventer, zaterdag 7 juli. Ook te zien: Lowlands in Biddinghuizen, zaterdag 18 augustus.