Op de kop af 23 minuten. Drie-en-twintig! Dat mag je gerust een set-opener van formaat noemen. De Britse progrocker Steven Wilson doet het gewoon in een nagenoeg uitverkochte Afas Live hal. Objects Outlive Us is de prelude van een enerverende avond waarin een hypnotiserende combinatie van beeld en geluid de zaal in vervoering brengt. Of zoals Wilson opmerkt: “Dit is beter dan drugs toch?”
Nee, progressieve rockmuziek is nog niet dood. Weliswaar heeft het genre decennialang in coma gelegen, het is met name Steven Wilson die het stiefkindje met de ingewikkelde structuren en ellenlange verhalen succesvol heeft gereanimeerd. Vergeet niet dat dit soort ‘moeilijke’ muziek lang is verguisd en in bepaalde kringen weggehoond – soms terecht –, maar de behoefte aan diepere lagen in de popmuziek is breed blijven bestaan.
In Amsterdam steekt Wilson de draak met die vooroordelen. Een vleugje zelfspot is hem niet vreemd, goddank. Ja, ja, zij zijn van ‘die lange nummers’, maar ze hebben ook wel kortere van een minuutje of vier. Gejoel in de zaal.
Maar daar begint de trip dus niet mee. De vijftiger, die zo vanachter een ingenieursbureau gewandeld lijkt te zijn (op blote voeten, dat wel), start de boel op met een integrale uitvoering van het nieuwe album The Overview. Slechts twee tracks, samen ruim de veertig minuten overschrijdend. De toon is gezet. En eerlijk gezegd, die is betoverend. Niet alleen de composities zijn geniaal, ook de uitvoering is ronduit overdonderend. Het samenspel tussen Wilson en zijn vierkoppige band is feilloos, de achtergrondprojecties imposant. Je komt ogen en oren te kort.
Daarin schuilt wel een gevaar. Aangezien de visuals nogal ‘aanwezig’ zijn, trekken ze de aandacht weg van de band en dat is jammer. De muziek lijkt op sommige momenten ondergeschikt aan de beelden en dat kan toch niet de bedoeling zijn. Juist de interactie tussen de muzikanten kan een spektakel op zich zijn.
Een ander pijnpuntje dient zich aan na de uitvoering van de titeltrack: een dodelijk saaie pauze van bijna een half uur. Steven Wilson geeft aan dat de uitvoering van The Overview voor band en publiek een intense belevenis is en derhalve een break wenselijk maakt. Zal best, maar de magie van het eerste deel dreigt daardoor wel te verdampen.
Maar genoeg gezeurd. Na de onderbreking pakt het vijftal doodleuk de draad weer op. En hoe. Met een twaalftal nummers uit de rijke catalogus van Steven Wilson krijgt het gehoor weer alle hoeken van de progressieve rockkamer te zien. Luminol, een nummer van het album The Raven That Refused To Sing (And Other Stories), raast dankzij de furieuze bas van Nick Beggs als een tornado door de Black Box om daarna over te gaan in Crosby, Stills & Nash-achtige harmonieën. Het illustreert de veelzijdigheid van de frontman – hij is een muzikale omnivoor.
Ook de complexe gekte van Impossible Tightrope staaft de universele attitude van Wilson. De wisseling van stijlen, ritmes en sferen is nauwelijks te bevatten en krijgt nog meer hoogte door het jazzy toetsenwerk van de onnavolgbare Adam Holzman. Zijn leerschool bij Miles Davis betaalt zich hier in alle glorie uit.
Wilsons audiovisuele expeditie tikt bijna drie volle uren aan en is voor alle aanwezigen een ware uitputtingsslag. Je kunt er alles van vinden, maar dat je waar voor je geld hebt gekregen, valt niet te ontkennen.
Gezien: 22 mei 2025 in Afas Live, Amsterdam