De zoektocht naar zangers en muzikanten in asielzoekerscentra resulteerde in een avontuurlijk, veelzijdig album. Zaterdag vindt de presentatie plaats tijdens De Nacht van De Niemander.
Een wandeling langs de Rijnkade in Arnhem levert soms mooie verrassingen op. Zo ook deze zonnige woensdagmiddag. Voorbij de John Frostbrug waait de wind exotische klanken de stad in. Een bonte mix van elektrische gitaren, oosterse trommels en Arabische zang stijgt op rondom de afgemeerde cruiseschepen. Er drommen wat mensen samen, maar het zijn geen toeristen die op de verlaagde kade van de muziek genieten.
De Niemanders, een project van de rockmuzikanten Rocco Ostermann en Wout Kemkens, maakte vier jaar geleden naam met een titelloos debuutalbum. Een plaat die al gauw de geuzentitel ‘bajesplaat’ meekreeg. De twee hadden daarvoor gevangenissen afgestroopt om huiswaarts te keren met verhalen van achter de tralies. In de studio werden die verwerkt tot grimmige rocksongs. De opbrengst was een album over, maar vooral mét gedetineerden. Zou zoiets ook mogelijk zijn met mensen die hier asiel hebben aangevraagd, vroegen Ostermann en Kemkens zich af.
“Eerst hadden we het plan om iets dergelijks te doen met daklozen”, vertelt Ostermann, “maar dat verliep allemaal heel stroef. Kort daarna borrelde het idee op om een album maken met asielzoekers.” Kemkens vervolgt: “We zochten contact met verschillende azc’s en merkten dat we meer dan welkom waren.”
Met een stapel apparatuur inclusief een mobiele studio trokken Ostermann, Kemkens en producer Rick Wiegerinck langs azc’s in het hele land. “Elk bezoek was een verrassing”, zegt Ostermann met een brede grijns. “We bouwden op en begonnen te jammen. En dan was het afwachten wat het los maakte. Hoe reageren de mensen, wat brengen ze in.”
Al snel werd duidelijk dat er behoorlijk wat zangers, muzikanten en tekstschrijvers binnen de poorten van de azc’s huisden. Spontaan haakten zij in op de instrumentale basis die Ostermann en Kemkens legden. Soms muzikaal, soms tekstueel. Ostermann: “In de meeste gevallen namen we de jams direct op om er in de studio goede nummers van te maken.”
Zo ontstond Niemanders II, een uitheemse melange van Iraanse zang, swingende afrobeats, Arabische raps en rootsy psychedelica. En dat alles gelardeerd met de alternatieve rock waar Ostermann en Kemkens al jaren om bekend staan.
“Het mooie van zo’n project is dat het Wout en mij weer ‘aan’ heeft gezet”, zegt Ostermann. “We zijn op ideeën gebracht die we anders nooit hadden kunnen bedenken. Dat geeft een kick.” Kemkens: “Ook vinden we het belangrijk dat het geheel uitmondt in een professioneel product. Sociale projecten worden vaak als sympathiek, maar technisch belabberd bestempeld. Dat willen we te allen tijde voorkomen.”
Hoewel het creatieve deel van het project opbeurend en hoopgevend uitpakte, was de mentale verwerking geen sinecure. Net als bij de ‘bajesplaat’ gingen ook de verhalen van asielzoekers niet bij het duo in de kouwe kleren zitten.
Kemkens: “Hun verhalen zijn verschrikkelijk. Ze vertellen over martelingen die ze hebben ondergaan, de erbarmelijke reizen die ze hebben moeten maken, over louche mensensmokkelaars.” Ostermann: “Maar ook dingen die hier in Nederland gebeuren. De dagelijkse angst of ze hier mogen blijven of niet. Het nummer This Phonecall Made Me So High gaat over een vluchteling die een telefoontje krijgt dat ie mag blijven. Goddank komen er ook momenten van geluk voorbij.”
Dat het ook verkeerd kan gaan illustreert het verhaal van een andere vluchteling/muzikant die meespeelt op Niemanders II. Die is inmiddels het land uitgezet. Ostermann: “Hij speelde een belangrijke rol op het album en verblijft nu ergens in Zuid-Duitsland. Zo jammer dat hij er aanstaande zaterdag niet bij kan zijn.”
Dan wordt tijdens De Nacht van de Niemander in Luxor Live het album gepresenteerd en gespeeld. Mét medewerking van een groot aantal asielzoekers. Maar ‘De Nacht…’ is meer dan dat. Kemkens: “Het wordt een muzikaal breed georiënteerd feest met naast de presentatie van Niemanders II ook wereldmuziek, Turkse rock, Afrikaanse disco/funk en spoken word. We gebruiken het hele pand van kelder tot bovenzaal. Bewoners van azc’s kunnen tegen een sterk gereduceerd tarief een kaartje kopen.”
Die sociale betrokkenheid kenmerkt De Niemanders. Een naam die het duo niet voor niks gekozen heeft. Opkomen voor de minder bedeelden. Mensen die slechts een nummer zijn, de ‘nobody’s’. Gevangenen, daklozen, vluchtelingen.
“Kijk naar zo’n stigma als ‘gelukszoekers’. De meeste vluchtelingen willen helemaal niet weg uit hun land”, foetert Kemkens. Ostermann: “Sommigen hebben veel van wat hun dierbaar is moeten achterlaten. Maar luister, wat wij doen is niet bedoeld als politiek statement. Wij willen enkel deuren openen in plaats van dichtsmijten. Misschien lijkt het sluiten van grenzen de oplossing van het probleem, maar volgens mij zijn de mensen die dat denken het probleem. Je hebt dan geen idee wat er in de wereld gebeurt.”
Nacht van de Niemander: Luxor Live Arnhem, zaterdag 7 september. De Niemanders zijn ook te zien: Dru poppodium Ulft 8/11.